Türkiye’den siyasi suç kılıfına çözüm

Türkiye, teröristlerin iadesi konusunda Belçika ve Almanya baÅŸta olmak üzere Avrupa Ã¼lkelerinin sığındığı "siyasi suç" kılıfını mevzuatından çıkarıyor. Türkiye yeni düzenlemeyle, yazdıklarıyla terör çaÄŸrısı yapan bir kiÅŸiyi bile sırf eyleme katılmadığı gerekçesiyle iade etmemezlik yapmayacak. Adalet Bakanlığı'nca hazırlanarak önceki gün Meclis'e gönderilen "Cezai Konularda Adli Ä°ÅŸbirliÄŸi Kanunu Tasarısı"nda, son günlerdeki "terör tanımının yeniden yapılmasının gerekliliÄŸi" tartışmasını da yakından ilgilendiren önemli bir düzenleme yer aldı.

EYLEMLERÄ°NE BAKILACAK

Türkiye'nin iadesini istediÄŸi birçok terör davası sanığı, özellikle Avrupa ülkelerince "siyasi suçlu", "siyasi suça baÄŸlantılı suç" gibi gerekçelerle iade edilmiyordu. Türkiye de uygulamalarını "karşılıklılık esasına" dayanarak bu yönde yapıyor, yani birçok suçluyu, "siyasi suça baÄŸlantılı suç" diyerek iade etmekten uzak duruyordu. Meclis'e gönderilen son tasarıyla Türkiye, Avrupa ülkelerine de örnek olacak ÅŸekilde kritik bir adım atıyor. Tasarıda, iade konusunda uluslararası uygulamalara paralel olarak yine, "Düşünce suçu, siyasi suç veya siyasi suçla baÄŸlantılı bir suç niteliÄŸinde olması halinde" suçlunun iade edilmeyeceÄŸi hükmü yer alıyor. Ancak aynı madde içinde önemli bir istisnaya yer veriliyor. Bu istisna düzenlemesinde, "Fiilin bütün unsurları, özellikle iÅŸleniÅŸ ÅŸekli, suçun iÅŸleniÅŸinde kullanılan araçların veya ortaya çıkan sonuçların ağırlığı dikkate alınarak fiil siyasi suç olarak kabul edilmeyebilir" hükmü yer alıyor. Bu düzenlemeye göre, terör suçundan aranan bir kiÅŸi Türkiye'de yakalandığında o kiÅŸinin eylemlerine bakılacak. ÖrneÄŸin, bu kiÅŸi doÄŸrudan silahla terör eylemine katılmamış olsa bile yazdığı bir yazı veya konuÅŸmasıyla terör çaÄŸrısında bulunmuÅŸsa veya benzeri eylemlerle terör örgütlerinin amaçlarına doÄŸrudan hizmet etmiÅŸse, bu durumda bu kiÅŸi "siyasi suçlu" olarak nitelendirilmeyecek. Eylemi de "siyasi suça baÄŸlı suç" olarak tanımlanmayacak. Bu durumda da ilgili kiÅŸi iade talebinde bulunan ülkeye verilebilecek.

GÖNÜLLÜ İADE GELİYOR

Türkiye'nin bu şekilde tek taraflı olarak adım atması, iade süreçlerinde "karşılıklılık esası" uygulandığından diğer ülkeleri de harekete geçirmek zorunda kalacak. Örneğin Türkiye, Avrupa'nın istediği bir terör suçlusunu, "eylemi siyasi nitelikte görünmekle birlikte terör suçudur" diyerek iade ederse bu durumda Avrupa'daki teröristlerin Türkiye'ye iadesi de kolaylaşabilecek. Tasarı, ilk kez "gönüllü iade"yi de hukuk sistemi içine dahil ediyor. Buna göre Türkiye'de yakalanan bir suçlu, iade talep eden ülkeye kendisi gitmek isterse kolaylıkla iade edilebilecek. Bu durumda sadece Türkiye'deki mahkemeler, iade sürecinin uluslararası sözleşmelere uygunluğunu denetlemekle yetinecek.

Ersan Atar - Sabah